17 projecten stimuleren evidence-informed werken in onze scholen

Leerpunt financiert in opdracht van de Vlaamse regering 17 implementatieprojecten tijdens schooljaar 2024-2025. Deze projecten hebben tot doel het evidence-informed werken duurzaam te implementeren in Vlaamse scholen en klassen. In totaal werd hiervoor in de eerste ronde 480.000 euro vrijgemaakt, met een maximum van 40.000 euro per project. In het najaar van 2024 wordt een tweede ronde bekendgemaakt.

Deze projecten zijn vooral professionaliseringstrajecten die leraren en schoolteams ondersteunen bij het integreren van sleutelelementen van evidence-informed werken in de klaspraktijk. Dit kan bijvoorbeeld door het leren aannemen van een onderzoekende houding, het samenbrengen van kennis uit data, wetenschappelijk onderzoek én praktijk of het inrichten van een leercultuur. De meeste projecten steunen op de toolkits van de Britse onderwijsorganisatie Education Endowment Foundation (EEF) of Guidance Reports van EEF en leidraden van NRO (Nederlands Regieorgaan Onderwijs).

Via deze projecten zijn in totaal 47 scholen betrokken over heel Vlaanderen, in alle onderwijsniveaus en van alle onderwijsverstrekkers.

Geselecteerde projecten

In willekeurige volgorde stellen we graag de eerste ronde aan implementatieprojecten evidence-informed werken voor:

Project 1: Taalcompetente leerlingen door een evidence-informed talenbeleid

Naar aanleiding van een dalende taalvaardigheid en dalende resultaten op taaltoetsen, zal het schoolteam van LAB Sint-Amands een evidence-informed en gedragen talenbeleid uitwerken. Een klankbordgroep bewaakt de wetenschappelijke evidentie van de taalpraktijken en het proces. Het Centrum voor Taal en Onderwijs (CTO) ondersteunt hierin door wetenschappelijke expertise aan te reiken en te helpen met de vertaling naar de klaspraktijk. De school deelt op het einde van het project de nieuwe inzichten en effectieve praktijken met LAB Sint-Niklaas, een opstartende partnerschool.

Project 2: Een professionele leergemeenschap (PLG) als hefboom voor zelfregulerend leren binnen evidence-informed onderwijspraktijk

Onder leiding van het Research Centre for learning in Diversity (HoGent) vormen de leraren van GO! Talent Dendermonde en Technisch Atheneum Lokeren een professionele leergemeenschap om kritisch te (leren) kijken naar hun eigen klaspraktijk en hoe ze zelfregulerende vaardigheden bij hun leerlingen kunnen aanleren. De scholen leggen hierin hun eigen accenten: GO! Talent focust op zelfredzaamheid met het oog op overstap naar de arbeidsmarkt, het Technisch Atheneum wil leerlingen met contractwerk de nodige ondersteuning bieden.

Project 3: Schoolbrede leercultuur implementeren

De reeds aangeboden studiecoaching bij de leerlingen van Sint-Ursula-Instituut (Antwerpen) wordt onvoldoende toegepast in de vakken. Via dit professionaliseringstraject leren de leraren de nodige kennis en vaardigheden om leerstrategieën in alle lessen te integreren. Expertisecentrum Onderwijs en Leren ondersteunt het schoolteam met inhoud, reflectie en verwerkingsopdrachten. Ook ouders worden betrokken via een infosessie.

Project 4: MEER taligheid voor alle kleuters: it’s not ‘rocket science’

Het project ‘Taalrijk kansrijk’ (Hogeschool PXL) streeft naar het creëren van een MEER talig milieu voor kleuters, zowel in de klas als thuis. Met de theorie van het academisch optimisme als leidraad leert het team vertrouwen in zichzelf, de leerlingen en de ouders. Concreet worden directies ondersteund bij het uitwerken van een schoolvisie op taalverrijking, worden leraren versterkt in het geloven in de eigen competenties en in die van de ouders, en het ontwikkelen van een inspiratiepakket waarmee teams zichzelf kunnen bekwamen om MEER talig aan de slag te gaan.

Project 5: College Ieper leert! Leerkrachten, leerlingen en ouders samen aan de slag met effectieve leerstrategieën

De leerlingen van SMSI College Ieper gaven het signaal dat er te weinig kansen zijn om zich leerstrategieën eigen te maken. Het schoolteam startte hierop een nieuw evaluatiebeleid en koppelt dit nu aan een professionaliseringstraject rond het geïntegreerd aanbrengen van effectieve leerstrategieën, ondersteund door Arteveldehogeschool. Ook ouders en leerlingen worden geactiveerd: ze krijgen de nodige informatie over het belang van zelfregulerend leren en metacognitie, en worden gestimuleerd om de leerstrategieën toe te (helpen) passen thuis en in de lessen.

Project 6: Leid het leren: formatief handelen in de klas- en schoolpraktijk

Na het integreren van de principes van formatief handelen in schoolvisie en beleidsplan, worden in avAnt Antwerpen en SIVO Torhout deze duurzaam geïmplementeerd in de deelnemende scholen. Schoolleiders en vakgroepverantwoordelijken krijgen van Leren Vlaanderen de nodige professionalisering om het eigen handelen in vraag te stellen en bij te sturen. Via Lesson Study ontwikkelen ze samen met de vakgroep een formatieve les waarover ze in gesprek gaan met elkaar, de partnerschool en experten. Op deze manier wordt de leercultuur over de schoolgrenzen heen versterkt.

Project 7: Implementatie van een evidence-informed gedragsbeleid

Vrije basisschool ’t Hagekind Tielt-Winge streeft ernaar de sociaal-emotionele vaardigheden van alle leerlingen te versterken door een gedragsbeleid te implementeren dat door het hele team toegepast wordt. Naast het leren corrigeren van moeilijk te hanteren gedrag, ligt de focus op interventies en strategieën die positieve sociale reacties en emotioneel welzijn bevorderen. Het schoolteam doet dit in professionele leergemeenschappen, waarbij met een onderzoekende houding wordt gewerkt aan het omzetten van inzichten in materialen en interventies om zo een schoolcultuur te creëren waarin alle leerlingen zich goed voelen. Het team wordt hierin begeleid door de pedagogische begeleidingsdienst OZCS Vorselaar en Leersteuncentrum Oost-Brabant.

Project 8: Meer effectieve leertijd

Om de effectieve leertijd, en dus het leerrendement, van alle leerlingen te verhogen, wordt in de Egied Van Broeckhovenschool Molenbeek ingezet op het ondersteunen van het pedagogisch-didactisch handelen van het schoolteam. Via professionele leergemeenschappen krijgen de leraren de ruimte om bij te leren en vaardiger te worden in bewezen onderwijstechnieken. De organisatie Teach for Belgium ondersteunt hen hierin, samen met pedagogische begeleidingsdienst CEBECO. Een deel van het team en van de pedagogische begeleidingsdienst volgt een train-the-trainer-traject om collega’s te leren observeren, feedback te geven en gericht te ondersteunen en zo de onderwijstechnieken duurzaam te implementeren.

Project 9: Implementatie van de aanbevelingen van EEF over effectief wetenschapsonderwijs in het secundair onderwijs

Dit project van PTI Kortrijk implementeert de aanbevelingen uit het Guidance Report: ‘Improving secondary sciences’ van EEF (Education Endowment Foundation). Samen met partnerscholen Provinciale school Diepenbeek en PITO Stabroek en de pedagogische begeleidingsdienst Provinciaal Onderwijs Vlaanderen richten ze zich in eerste instantie op de wetenschapslessen in de tweede en derde graad secundair onderwijs. Via het olievlekprincipe zullen op termijn zowel meer leraren als ook de leerlingen uit de dubbele finaliteit worden betrokken. Concreet wordt er ingezet op professionalisering via Lesson Study, waarmee het evidence-informed werken in de klaspraktijk wordt versterkt.

Project 10: kWIK-project: Krachtige Wiskundige Interacties met Kleuters

Vanuit het geloof in wiskundige vaardigheden bij kleuters als voorspeller voor de academische loopbaan, zetten twee leraren van Basisschool Vier-sel samen met de pedagogische begeleidingsdienst OZCS Vorselaar en een onderzoeker van project EFFEct (KU Leuven) het kWIK-project op. Studiedagen en een intensief coachingproject leert de kleuterleraren om vroege wiskundige ontwikkeling van kleuters te vergroten en in kaart te brengen, de kwaliteit van de wiskundige interacties tussen leraar en kleuter te verhogen, een evidence-informed onderzoekscultuur te bevorderen en ouderbetrokkenheid te vergroten.

Project 11: Samen bouwen aan excellent onderwijs: versterking van de klaspraktijk voor betere leerresultaten

Dalende leerresultaten zetten de leraren van basisschool De Puzzel in Hoboken al aan tot zelfreflectie en bijsturingen. Zo werd ingezet op expliciete directe instructie om wiskundig denken bij leerlingen te verbeteren. Via dit project wordt leerruimte voorzien zodat de leraren expliciete directe instructie duurzaam in hun lessen kunnen implementeren. Tegelijk wordt een interne leercultuur bevorderd door gezamenlijke reflectiemomenten en coaching. Inspiratie wordt gehaald uit collegiale visitaties in binnen- en buitenland, en de pedagogische begeleidingsdienst OZCS ondersteunt het traject.

Project 12: Eigenaarschap en zelfregulering voor leerlingen en teams van onderwijsprofessionals in het basisonderwijs

Drie verschillende sporen versterken het team van basisschool Gaaf! in Aalst. De organisatie ‘At the heart of learning’ ondersteunt het team om zelfregulerend leren te stimuleren bij alle leerlingen. Project LeerKRACHT (Odisee Hogeschool) versterkt dan weer evidence-informed werken en datageletterdheid door de eigen praktijk systematisch en cyclisch te onderzoeken en bij te sturen. Tot slot steunt en coacht het project ‘Samen leren en school ontwikkelen’ (Arteveldehogeschool) de professionalisering van het team.

Project 13: Naar een positief klasklimaat: een evidence-informed traject met hoge verwachtingen in de B-stroom

De leraren van de Hotelschool Gent werken met de pedagogische begeleidingsdienst OVSG aan de implementatie van een nieuw curriculum om  het leerproces van alle leerlingen te optimaliseren en hen meer structuur bieden. Doel is kwaliteitsvol onderwijs aan alle leerlingen vanuit hoge verwachtingen. Om een meer positieve leerattitude te ondersteunen wordt gewerkt aan een optimaal leerklimaat en worden naast leerlingen ook ouders betrokken. De leraren leren evidence-informed werken, hun eigen handelen in vraag te stellen en te onderbouwen met wetenschappelijke kennis en data.

Project 14: Evidence-informed werken i.f.v. het voorkomen van vroegtijdig schoolverlaten

De preventieve en beschermende factoren blijken onvoldoende om vroegtijdige schoolverlaten bij de jongeren uit finaliteit arbeidsmarkt of uit duaal leren te voorkomen op Spectrumcollege Campus Beringen. Het team werkt met externe partners een professionaliseringstraject uit om evidence-informed en data-geïnformeerd werken te ondersteunen en het pedagogisch-didactisch handelen te versterken. Het project start bij Campus Beringen Bovenbouw en wordt op termijn uitgebreid naar de andere campussen binnen dezelfde scholengroep.

Project 15: Waar is het zebrapad?

Uit onderzoek van Atheneum Campus Unesco (Koekelberg) blijkt dat vele leerlingen nog niet alle zelfregulerende vaardigheden beheersen. Het team kwam tijdens schooljaar 2023-2024 aan een lijst van zes meest urgente zelfregulerende vaardigheden. Er werd rond die vaardigheden gewerkt aan een gemeenschappelijke taal en leerlijnen uitgezet. Samen met de partners van Onderzoekende school (VUB) en Onderwijscentrum Brussel wordt voor het team een professionaliseringstraject opgezet en kennis en materialen gedeeld. Een onderzoeksteam zet een praktijkonderzoek op naar die zes zelfregulerende vaardigheden om meer kennis te verwerven en materialen te kunnen ontwikkelen.

Project 16: Meten, om te weten waarom iets (niet) werkt: samen betekenisvol aan de slag met schooldata

Het project Samen leren en school ontwikkelen van Arteveldehogeschool draagt bij aan de kennisbasis omtrent data-geïnformeerd werken via een datatraject waarbij de betrokken schoolleiders uit het basis- en secundair onderwijs aan de slag gaan met een datateam in eigen schoolcontext. De 16 datateams leren data in te zetten om het leerproces van de leerlingen te optimaliseren. Daartoe worden de nodige kennis, vaardigheden en omkadering geboden, zodat toets- en leerresultaten inzicht kunnen bieden in wat werkt en wat bijgestuurd dient te worden.

Project 17: Effectieve Leerstart in Antwerpse Scholen (ELIAS): curriculumdenken van theorie naar praktijk

Drie Antwerpse basisscholen verdiepen zich onder impuls van Expertisecentrum Onderwijs en Leren (Thomas More) in curriculumdenken en het uitwerken van een optimale opbouw en samenhang van de leerinhouden. Via drie kennisrijke ankerthema’s wordt gewerkt aan horizontale en verticale leerlijnen, met aandacht voor het systematisch vergroten van woordenschat en achtergrondkennis om ook minder kansrijke kleuters meer kansen te geven op een succesvolle leerloopbaan. De betrokken directies krijgen handvatten om de nieuwe inzichten en vaardigheden duurzaam te implementeren. Dit wordt ondersteund door de afdeling Onderwijs van Stad Antwerpen.

Nieuwe ronde

De eerste ronde implementatieprojecten startte op 1 september 2024 en loopt af op 30 juni 2025. Voor schooljaar 2025-2026 wordt een nieuwe oproep gelanceerd in het najaar van 2024. Elke onderwijsprofessional met de nodige expertise om een professionaliseringstraject te ondersteunen en duurzaam te implementeren wordt uitgenodigd om hierop in te tekenen.

Schrijf je in op de nieuwsbrief ‘oproepen’ om op de hoogte te blijven.