Doorgaan naar content

Evidence-informed onderwijs

Lesgeven is voortdurend zoeken en bijsturen. Wat goed werkt in de ene context, heeft in de andere soms een heel ander effect. Evidence-informed onderwijs helpt je bewuster omgaan met die verschillen. Het moedigt je aan om stil te staan bij wat je doet, te kijken naar wat onderzoek en data je vertellen en te leren van je eigen praktijkervaring.

Wat is evidence-informed onderwijs?

Evidence-informed onderwijs betekent dat je onderbouwde beslissingen neemt die steunen op informatie uit verschillende bronnen en op verschillende perspectieven. Die beslissingen implementeer je volgens een procesmatig, cyclisch proces.

De kennisbronnen voor elke onderwijsprofessional zijn:

  • Eigen ervaringen (praktijkkennis)

  • Wetenschappelijke kennis

  • Data verzameld in de eigen context

Perspectieven die je meeneemt in de beslissing zijn onder meer die van collega’s, ouders en/of leerlingen.  

Volgens een cyclisch proces test je de gemaakte plannen in je klas, monitort de resultaten, reflecteert met collega’s en stuurt bij.  Wat je hebt geleerd, deel je met je collega’s en je verankert de nieuwe inzichten in jouw praktijk.

Het model voor evidence-informed werken

> > > > > > > > > > >

Waarom zou ik evidence-informed werken?

Door te werken met zowel verzamelde data, wetenschappelijke kennis als eigen ervaringen, neem je beslissingen die jouw onderwijspraktijk doelgericht ondersteunt. Tegelijkertijd reflecteer je over welke van deze beslissingen wel en niet werken in jouw context en stuur je eventueel bij. Zo maak je jouw onderwijs in z’n geheel ook kwaliteitsvoller.  

Voordelen van evidence-informed werken

  • Tijdwinst: je verliest geen tijd aan een lesaanpak die niet werkt.  

  • Meer vertrouwen in je aanpak: je weet waarom je iets doet.  

  • Robuuste onderbouwing: je trekt geen conclusies op basis van één gesprek, observatie of toets. 

  • Sterkere professionele dialoog: een evidence-informed houding stimuleert teams om samen te reflecteren. 

  • Meer leerwinst bij je leerlingen. 

Hoe gebruik ik het evidence-informed model?

Het evidence-informed model bevat drie belangrijke onderdelen: de kennisbronnen (driehoek), de perspectieven rond de kennisbronnen (schijf) en het cyclische proces errond (de cirkel).

Je start met het verzamelen van informatie, die je vanuit verschillende invalshoeken bekijkt en die leiden tot beslissingen in je onderwijspraktijk, die je in een cyclisch proces test, monitort en bijstuurt. Nieuwe inzichten verspreid en veranker je vervolgens in jouw praktijk.

  1. 1
    De kennisbronnen (driehoek)

    Evidence-informed werken steunt op onderbouwde beslissingen, die gebaseerd zijn op zowel de eigen ervaringen, wetenschappelijke kennis én data die je verzamelt in jouw context. Die drie kennisbronnen combineren om tot hypotheses te komen noemen we ‘triangulatie’.

  2. 2
    De perspectieven rond de kennisbronnen (schijf)

    Verschillende blikken op dezelfde informatie richten, leidt tot een vollediger en dus accurater beeld van wat er speelt en wat er zou kunnen werken in jouw context. Dit noemen we ‘multiperspectivisme’.

  3. 3
    Het cyclisch proces errond (cirkel)

    Evidence-informed onderwijs is geen eenmalige actie maar een systematisch en cyclisch proces. Door de fasen te doorlopen, kan je onderbouwd beslissen. Let wel: deze zeven fasen zijn geen rigide stappenplan dat moet doorlopen worden, maar een denkkader om de complexiteit van onderwijs hanteerbaar te maken. Dit proces verloopt ook zeker niet altijd lineair: heen en weer gaan tussen bepaalde fasen is normaal.

    De vragen die bij de fasen staan, zijn ter inspiratie of om te starten en zijn niet de enige invulling van de fasen.

 Fundamenten voor succes

Het evidence-informed model vloeit voort uit een wetenschappelijke literatuurstudie. Dit onderzoek wijst ook op een aantal belangrijke fundamenten om evidence-informed onderwijspraktijken te bevorderen en succesvol te maken. Deze hoeven niet allemaal meteen aanwezig zijn, maar er moet wel aan gewerkt worden.

Materialen die werken met het evidence-informed model ondersteunen

Samen met het model ontwikkelde het team van de VUB ook materialen die het gebruik van het model ondersteunen.

* Inspiratiegids ‘Evidence-informed onderwijs in Vlaanderen en Brussel’

Een toegankelijke en uitgebreide publicatie die jou gidst in het evidence-informed werken, en alle stappen, onderdelen en fundamenten voor succes helder toelicht.

Momenteel enkel te downloaden in een voorlopige versie: de lay-out wordt nog gefinetuned.

Dat geeft ons wel de unieke kans om feedback te verzamelen van een representatieve groep onderwijsprofessionals op het ontwerp via dit formulier.

Wil je als eerste op de hoogte gebracht worden van een nieuwe versie? Schrijf je hier in voor deze mail.

* Praatplaat (‘poster’)

De praatplaat is een poster met als specifiek doel professionalisering rond evidence-informed werken in het onderwijs te ondersteunen. Het is dus een hulpmiddel dat het model visueel voorstelt en zowel de eigenschappen als fundamenten voor succes kort toelicht.

* Praatkaart

De praatkaart is een afgeleide van de praatplaat en is bedoeld als geheugensteun voor wie start met evidence-informed werken. Handig om op je bureau te leggen of tussen je agenda te steken!

* Reflectiekaartjes evidence-informed werken

Net als voor onze Toolkits en leidraden, ontwikkelde Leerpunt ook vijf reflectiekaartjes rond evidence-informed werken. Ideaal als gespreksstarter!

De printversie van deze kaartjes is opgemaakt om inkt te besparen en zien er daarom anders uit dan de gedrukte kaarten.

* Verklarende woordenlijst

Het model voor evidence-informed onderwijs streeft er ook naar een gemeenschappelijke taal te ontwikkelen binnen het onderwijs. Deze woordenlijst is daar een aanzet toe en staat ook in de inspiratiegids.

* Kennisclips evidence-informed werken

Er horen vijf kennisclips bij het model evidence-informed werken in het onderwijs,. Onderzoeker Vicky Willegems van de VUB legt uit wat bedoeld wordt met:

  1. Wat is evidence-informed werken en waarom is het belangrijk? - kijk hier

  2. De kern van het model evidence-informed werken - kijk hier

  3. Stappen in het procesmatig evidence-informed werken - kijk hier

  4. Fundamenten voor het succes van evidence-informed werken - kijk hier

  5. Materialen die ondersteunen bij evidence-informed werken - kijk hier

Je kan ze ook bekijken via de pagina ‘Kennisclips’.

* LeerSnack

Vicky Willegems presenteerde ook een LeerSnack (korte webinar) over het model voor evidence-informed onderwijs. Deze kan je via deze link herbekijken. De webinars staan ook gebundeld op de pagina LeerSnacks.

* Het onderzoeksrapport

Wie meer achtergrond en onderbouwing wil van evidence-informed werken, kan hiervoor terecht in het onderzoeksrapport. Daar lees je hoe het model tot stand is gekomen, welke methoden zijn gebruikt en welke wetenschappelijke inzichten eraan ten grondslag liggen. Handig om beleidskeuzes te staven of professionalisering te verdiepen.

Meer daarover in onderstaande paragraaf.

Hoe kwam het evidence-informed model tot stand?

Het model was onderwerp van een onderzoeksopdracht uitgeschreven door kenniscentrum Leerpunt. De opdracht werd gegund aan Vrije Universiteit Brussel in juni 2024 en werd opgeleverd juni 2025.

Het onderzoeksteam van de VUB volgde de werkwijze van onderwijskundig ontwerponderzoek met zowel een ‘umbrella literatuurreview’ en focusgroepen die de behoeften- en contextanalyse in kaart moest brengen.

Deze informatie werd verwerkt in een prototype, die aan een tweede focusgroep werd voorgesteld. Vervolgens werd het model gefinaliseerd en voorgelegd aan de gebruikers- en wetenschappelijke commissie van Leerpunt om ook de ondersteuning vanuit het veld en de wetenschap te garanderen.

Het volledige onderzoeksrapport download je hier.

Uitleg over het onderzoek kan je samen met het rapport ook terugvinden op de pagina ‘Onderzoeken’.

Triangulatie of kennisbronnen combineren

Leer meer

Multiperspectivisme of verschillende blikken betrekken

Lees meer

Procesmatig evidence-informed werken: hoe dan?

Lees meer

Zeven fasen van procesmatig werken

Ik ontdek ze allemaal

Fundamenten voor succes

Lees meer

Onderzoeksrapport ‘Evidence-informed praktijken in basis- en secundair onderwijs’

Download hier