In het onderwijs is er zelden of nooit een aanpak die altijd en overal werkt. Integendeel, wat goed werkt in de ene context, kan in de andere een heel ander effect hebben. Om leerkrachten te ondersteunen bij het nemen van onderbouwde beslissingen voor hun klaspraktijk, is er nu het model voor evidence-informed werken in het onderwijs. Evidence-informed werken streeft ernaar de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen én het leren van de leerlingen te stimuleren.
Zo ziet het model eruit:
Het model werd ontwikkeld door Vrije Universiteit Brussel in opdracht van Leerpunt, na een grondige literatuurstudie (‘umbrella review’) en focusgroepen. Deze leidden eerst tot een prototype en vervolgens tot een finaal model.
Centraal in het model voor evidence-informed werken staan drie onderdelen:
1. Kennisbronnen (praktijkkennis, wetenschappelijke kennis en data);
2. Perspectieven die je meeneemt in de analyse van de gedetecteerde onderwijsbehoeften. Verschillende betrokkenen, zoals ouders, leerlingen, schoolleiding, kunnen hierbij een rol spelen;
3. Procesmatig werken volgens 7 fasen.
Wat is evidence-informed onderwijs?
Evidence-informed onderwijs betekent dat onderwijsprofessionals onderbouwde beslissingen nemen in hun onderwijspraktijk die steunen op informatie uit verschillende bronnen en op diverse perspectieven en die worden geïmplementeerd, getest, gemonitord, bijgestuurd en verankerd. Dit alles vindt plaats binnen een cyclisch proces.
Wat betekent dit model voor de praktijk?
Het model helpt leerkrachten, schoolteams en begeleiders om bewuster te kiezen wat ze in hun klas of school uitproberen en waarom. Het nodigt uit om verder te kijken dan losse tips of hypes, en om beslissingen te nemen op basis van wat ze weten uit ervaring, wat onderzoek aanreikt en wat data uit hun eigen praktijk tonen.
In de praktijk komt het er bijvoorbeeld op neer dat een schoolteam bij de keuze voor een nieuwe leesaanpak niet meteen grijpt naar het meest populaire programma, maar nagaat: welke noden zien we bij onze leerlingen? Welke inzichten bestaan hierover uit onderzoek? En hoe sluiten die aan bij onze context en expertise?
Zo ondersteunt het model niet alleen de keuze van een aanpak, maar ook de manier waarop die aanpak wordt opgevolgd, bijgestuurd, geëvalueerd en verankerd. Evidence-informed werken is dus geen extra taak, maar een manier om bestaande inspanningen gerichter, consistenter en duurzamer te maken.
“Ik wil dat we trots kunnen zeggen: we doen wat werkt, en we weten waarom. Door evidence-informed te werken, bouwen we aan onderwijs dat stevig staat op kennis en ervaring. We putten uit onderzoek, maar net zo goed uit wat we elke dag in onze klassen zien en ervaren. Wie leert van bewijs én van de praktijk, bouwt aan onderwijs dat blijft groeien.”
-Directeur Siel Verbeurgt, GO! Basisschool KAZ
Voorwaarden om te slagen
Onderwijsprofessionals werken niet in een vacuüm. Wat hun collega’s doen, wat de schoolleiding beslist, de toegang die ze hebben tot informatie speelt een rol bij het slagen van evidence-informed werken.
Het model identificeerde dan ook zes fundamenten voor succes, gaande van toegang tot betrouwbaar onderzoek, tot de nood aan het opbouwen van een lerende organisatie, samenwerken en het verwelkomen en ondersteunen van bruggenbouwers.
Hoe kwam het model tot stand?
Het model werd ontwikkeld door Keaten Van den Rym, Jerich Faddar, Vicky Willegems en Els Consuegra van Vrije Universiteit Brussel (VUB). Ze bundelden via een ‘umbrella review’ de resultaten van verschillende onderzoeken om zo een raamwerk te ontwikkelen waarin de principes en bouwstenen van effectieve evidence-informed onderwijspraktijken vervat zitten.
Het prototype van dit model werd voorgelegd aan verschillende onderwijsprofessionals via focusgroepen, en vervolgens verfijnd tot de definitieve versie. Leerpunt stond in voor de vormgeving van dit finale model.
"Evidence-informed werken zet onderwijsprofessionals terug aan het stuur. Ze zijn geen uitvoerders van materialen of methoden bedacht door experten buiten de school, maar zij onderzoeken, kiezen en creëren zelf oplossingen voor uitdagingen in hun dagelijkse praktijk.”
- Jerich Fadar, onderzoeker VUB
Strategische pijler van Leerpunt
Een van de strategische pijlers van Leerpunt is bij te dragen aan een cultuur van evidence-informed werken in het Vlaamse onderwijs. De ontwikkeling van het overkoepelende model en de bijhorende materialen versterkt deze strategische pijler en brengt samenhang in wat eerder gefragmenteerd was. Zo biedt het (model) concrete houvast voor evidence-informed werken in de Vlaamse onderwijspraktijk.
Leerpunt blijft verder bouwen aan een brede bekendheid en draagvlak voor evidence-informed werken en doet dat in samenwerking met haar prioritaire partners: de pedagogische begeleidingsdiensten, de lerarenopleidingen, de koepels en netten en alle leraren en schoolleiders.
"Evidence-informed werken verdiept en verbreedt het goede dat leerkrachten al doen, zodat leerlingen nog meer kansen krijgen om te leren en te groeien. Dat in het model praktijkkennis, wetenschappelijke kennis én data centraal staan, is een erkenning en herkenning van zowel de onderwijsprofessional als de wetenschapper”.
- Pedro De Bruyckere, algemeen directeur Leerpunt
Evidence-informed onderwijs: de landingspagina
Een overzicht van evidence-informed werken en het interactieve model, dat vind je hier.