Doorgaan naar content

Online course: Partners in geschiedenis leren

Projectoverzicht

Onderwijsmateriaal

Online course: asynchroon online praktisch-georiënteerd, interactief en reflectief professionaliseringstraject (inclusief voorbeelden van goede praktijken, illustraties, checklists, sjablonen en een draaiboek)

Titel professionaliseringstraject

Partners in geschiedenis leren: de brug tussen scholen en historische musea

Aanvrager

KU Leuven

Projectleider

Karel Van Nieuwenhuyse

Thema's

Doelgroep

Leraren, student-leraren en lerarenopleiders geschiedenis (secundair onderwijs), gidsen en (museum)educatoren

Partners

KU Leuven – KULAK

Universiteit Amsterdam

Reinwardt Academy

PH Luzern

Open Universiteit Nederland

KMMA

Waarom een professionaliseringstraject?

Formeel en non-formeel leren over geschiedenis op (secundaire) school en in historische musea/erfgoedsites zijn complementair en kunnen elkaar versterken. Momenteel zijn het gescheiden werelden die elkaar te weinig kennen en weinig communiceren, waardoor veel potentiële leerwinst verloren gaat. Gebaseerd op een PhD-traject ontwikkelt dit project een professionaliseringstraject voor gidsen, lerarenopleiders geschiedenis, (student-)leraren en (museum)educatoren. Het bestaat uit vijf autonome maar nauw verbonden modules die zijn gebaseerd op internationale onderzoeksliteratuur en eigen onderzoek.

Het doel van dit professionaliseringstraject is om te komen tot een betere afstemming van de klaspraktijk in geschiedenis met historische museumeducatie. Veel klasgroepen bezoeken historische musea, maar die staan te vaak los van het formele schoolcurriculum. Daardoor worden kansen gemist om beide nauwer op elkaar te betrekken en meer leerwinst te boeken.

Via dit traject is gewerkt aan een duurzame brug tussen scholen en musea, zodat historisch leren in beide contexten elkaar versterkt.

Wat houdt het professionaliseringstraject in?

Het professionaliseringstraject bestaat uit een online course met vijf autonome maar nauw verbonden modules die zijn gebaseerd op internationale onderzoeksliteratuur en eigen onderzoek. Deze bieden een stevig fundament voor kwaliteitsvolle historische museumeducatie gericht op leerlingen secundair onderwijs.

Hieronder lijsten we ze even op en geven we kort aan wat je van de verschillende modules kan verwachten. 

De online course met vijf modules

De modules volgen steeds een gelijkaardige opbouw: men start steeds met het formuleren van een aantal doelstellingen, zodat je weet wat je op het einde van de module onder de knie hebt. Vervolgens krijg je een theoretische kadering, ondersteund door relevante voorbeelden en concrete toepassingen (telkens aangeduid in lichtblauwe kaders). Daarna volgen een aantal oefeningen, voorzien van modelantwoorden (in donkergroene kaders). Waar relevant wisselen we deze componenten om. Elke module sluit af met enkele vuistregels, bijkomende praktijkvoorbeelden en literatuursuggesties voor verdere verdieping. 

Elke module kan afzonderlijk doorlopen worden, afhankelijk van je noden of interesse. Tegelijk zijn de modules inhoudelijk sterk met elkaar verweven: ze verwijzen geregeld naar elkaar (zie daarvoor paars gemarkeerde verwijzingen), bouwen voort op gedeelde inzichten en versterken elkaar. 

Hieronder kun je de volledige online course, een inhoudstafel en een inleiding downloaden:

Module 1: Doelgericht werken in historische museumeducatie 

In deze module staat men stil bij het belang van het expliciet formuleren van doelen voor een historisch museumbezoek met een klasgroep uit het secundair onderwijs. Je ontdekt welke (soorten) doelen mogelijk zijn, waarom ze ertoe doen, en hoe ze richting geven aan de volledige educatieve uitwerking van een museumbezoek - van de voorbereiding in de klas, over het bezoek zelf, tot de verwerking nadien. De module helpt je niet alleen je eigen doelen bewuster te formuleren, maar toont ook hoe doelen het fundament vormen waarop je keuzes baseert rond leerinhoud, werkvormen en evaluatie. 

Module 2: Theoretisch-conceptuele perspectieven op historische museumeducatie 

In deze module maak je kennis met enkele fundamentele theoretisch-conceptuele kaders die afkomstig zijn uit en richtinggevend zijn voor formeel geschiedenisonderwijs op school en educatie in (historische) musea. We verkennen het socio-constructivisme, het Contextual Model of Learning, de kerncomponenten van historisch denken (als centraal doel van geschiedenisonderwijs op school) en de uitdagingen rond gevoelige geschiedenis. Deze kaders helpen je niet alleen om leerprocessen van leerlingen beter te begrijpen, maar ook om sterkere bruggen te slaan tussen school en museum. 

Module 3: Historisch denken in de museumpraktijk 

In deze module zoomen we in op enkele specifieke aspecten van historisch denken die bijzonder relevant zijn binnen een museumcontext. Waar de vorige module een breder theoretisch kader bood, gaan we hier dieper in op concrete denkvaardigheden zoals causaal redeneren, historisch contextualiseren, historische empathie en het leggen van verbanden tussen verleden en heden. We besteden daarbij ook aandacht aan object-based learning (OBL) en passen dit zowel toe op historische objecten als op het historisch museum als geheel. 

Module 4: Van idee tot uitwerking: krachtige didactiek voor historische museumeducatie 

In deze module verschuiven we de focus van het ‘wat’ naar het ‘hoe’: hoe begin je nu precies aan het ontwikkelen van een museumbezoek? We betrekken doelen op de selectie van inhouden, werkvormen en evaluatie, in onderlinge afstemming (het principe van constructive alignment), en we reiken je een helder stappenplan aan om een museumbezoek systematisch en doordacht op te bouwen. Daarnaast krijg je inzicht in verschillende werkvormen die geschikt zijn voor (historische) museumbezoeken en in effectieve vraagstellingsstrategieën die het denken van leerlingen kunnen verdiepen. 

Module 5: Samen sterk: partnerschap tussen school en museum versterken 

In deze afsluitende module staan het wat en hoe van samenwerking tussen scholen en musea centraal. We gaan dieper in op de kansen en uitdagingen die deze samenwerking met zich meebrengt en waarom goede afstemming cruciaal is voor een betekenisvolle leerervaring tijdens een museumbezoek. Je ontdekt op welke verschillende niveaus overleg kan plaatsvinden. Ten slotte bieden we een vragenlijst voor scholen en musea aan, die het overleg eenvoudiger en effectiever maakt. Zo leer je hoe samenwerking niet alleen haalbaar maar ook een krachtige hefboom kan zijn om het leerproces van leerlingen te versterken. 

Tot slot

Doorheen de course wordt regelmatig verwezen naar bestaande materialen en musea. Deze voorbeelden zijn met zorg gekozen en steeds met het volste respect opgenomen. De verwijzingen zijn nooit bedoeld als kritiek, wel integendeel: ze vormen mooie educatieve producten die waardevolle aanknopingspunten bieden om samen na te denken over historische museumeducatie. Enkele bestaande materialen worden opgenomen als voorbeelden doorheen de modules, anderen worden vermeld en concreet aangeboden via verschillende bijlagen, geordend per module. 

Heb je vragen of opmerkingen tijdens het volgen van deze course? Wil je graag met ons in gesprek gaan over de mogelijkheden van deze course voor verdere professionalisering binnen je instelling? We bekijken graag samen verdere mogelijkheden tot samenwerking. Aarzel niet om contact met ons op te nemen via karel.vannieuwenhuyse@kuleuven.be.