Leerpunt presenteert eerste initiatieven om leerkrachten met wetenschap bij te staan
Het nieuwe kenniscentrum Leerpunt heeft zijn eerste initiatieven voorgesteld: een website mét een toolkit voor leerkrachten. De toolkit toont in één oogopslag hoeveel effect een bepaalde methode kan hebben én hoe stevig de fundamenten van die effecten zijn. Zo komt er meer duidelijkheid in aanslepende onderwijsdiscussies zoals het nut van huiswerk: een goedkope maatregel met degelijk effect. De lancering van website en toolkit is meteen ook het startsein voor het onafhankelijk kenniscentrum onder leiding van pedagoog Pedro De Bruyckere.
In Vlaanderen bestond er tot nu toe geen kenniscentrum dat wetenschappelijke inzichten vertaalt naar een klascontext. In onze buurlanden was dat wel al zo: in het Verenigd Koningrijk is er de ‘Education Endowment Foundation’ (EEF) en Nederland heeft het ‘Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek’ (NRO). Nu heeft Vlaanderen dus Leerpunt, dat inzichten uit onderwijsonderzoek samenvat, toegankelijk formuleert en illustreert met praktijkvoorbeelden om zo schoolteams te gidsen in hun didactische keuzes, met respect voor de autonomie van de leerkracht en pedagogische visie van de school.
Leerpunt heeft nu zijn eerste initiatieven voorgesteld: een website mét een toolkit voor leerkrachten. Het kenniscentrum werkt daarvoor samen met onder andere EEF en NRO, om bestaande materialen te vertalen en nieuwe materialen te ontwikkelen. De net gelanceerde toolkit ‘Leren en Lesgeven’ is bijvoorbeeld een hertaling van de gelijknamige toolkit ontwikkeld door het EEF: vertaald én waar nodig aangepast aan de Vlaamse onderwijscontext.
Praktijkvoorbeeld: examenplanning
De toolkit vat internationaal onderzoek samen en visualiseert drie kerncomponenten: effect, kost en sterkte van de evidentie. Dit kan scholen en leerkrachten richting geven bij het nemen van beslissingen over bijvoorbeeld huiswerk, feedback, werken met niveaugroepen of peer tutoring.
De toolkit geeft dan wel de richting aan, de leerkrachten zetten zelf de weg uit naar dat doel. Bijvoorbeeld rond examenplanning, wat aan bod kan komen tijdens ‘leren leren’. Zowel vaardigheden rond planning, tijdsinschatting maar ook zelfkennis (‘voor welk vak heb ik meer tijd nodig?’) worden hier bij de leerlingen geactiveerd. Om het proces af te ronden kan er achteraf worden gereflecteerd: wat ging goed met de planning, wat niet en waarom? Zo zetten leerlingen een stap dichter naar het zelf in handen nemen van hun leerproces, waar begeleiding van de leerkracht cruciaal is.
Zo zijn er nog praktijkvoorbeelden te vinden, zoals werken met niveaugroepen voor rekenen in de basisschool of het effect van kleinere klassen.
In de komende maanden wordt nog een toolkit voor het kleuteronderwijs gelanceerd en zullen beide toolkits worden aangevuld met zowel praktijkvoorbeelden als relevant Vlaams onderzoek. Om schoolteams praktisch bij te staan, worden er ook handige leidraden en andere concrete materialen ontwikkeld na kwaliteitsvol wetenschappelijk onderzoek, uitgevoerd door bestaande expertisecentra.
Kennisbasis ontwikkelen
Deze materialen van Leerpunt vormen een basis om evidence-informed werken in het onderwijs te stimuleren. ‘Evidence-informed’ betekent dat onderzoek en praktijk, resultaten en buikgevoel, hand in hand gaan. De resultaten laten zien wat kan werken, en het schoolteam beslist óf, en hoe, de aanpak te implementeren om het leren bij leerlingen te optimaliseren.
Met Leerpunt willen we schoolteams helpen goede keuzes te maken om de leerlingen beter te laten leren. We zeggen niet wat ze moeten doen, maar wel wat zou kunnen werken. Gecombineerd met hun ervaring en de kennis van de klascontext, kunnen ze klaspraktijken met impact ontwikkelen. Dat is de kracht van evidence-informed werken: wetenschap en praktijk, samengebracht.
We moeten leerkrachten behandelen als de onderwijsprofessionals die ze zijn. Dat betekent ook dat we hen toegang moeten geven tot de meest recente wetenschappelijke inzichten. Zo kunnen we ook komaf maken met onnodige nieuwlichterij en soms roekeloos geëxperimenteer, want dat soort dingen heeft onze onderwijskwaliteit veel kwaad gedaan. Je moet niets nieuws uitvinden als het duidelijk is welke dingen werken. Leerpunt kan echt helpen om jarenlange discussies binnen onderwijs te beslechten.
“Leerpunt brengt beproefde methodes van overdracht van kennis, inzicht en vaardigheden voor het Vlaams onderwijs onder de aandacht”, beaamt voorzitter van de raad van Bestuur, Axel Buyse.
Werking Leerpunt
Leerpunt wordt gedragen door een operationeel team, dat de dagelijkse werking op zich neemt en wordt bijgestaan door een gebruikerscommissie en een wetenschappelijke commissie, om respectievelijk de bruikbaarheid en toegankelijkheid; en de wetenschappelijkheid van de ontwikkelde materialen te waarborgen. Het kenniscentrum zelf wordt geleid door pedagoog Pedro De Bruyckere en Axel Buyse, voorzitter van de Raad van Bestuur.
De Vlaamse Overheid investeert in 2024 meer dan drie miljoen euro in zowel de ontwikkeling van een kennisbasis als in het financieren van begeleidingsprojecten om schoolteams op de werkvloer te ondersteunen.