Wat is mastery learning of beheersingsleren?
Beheersingsleren of mastery learning betekent dat de leerdoelen voor alle leerlingen dezelfde zijn, maar dat de tijd die leerlingen nodig hebben om die leerdoelen volledig te beheersen, varieert.
De leerstof wordt onderverdeeld in blokken of eenheden met vooraf bepaalde doelstellingen en vastgestelde resultaten. Leerlingen krijgen aan het eind van ieder blok een evaluatiemoment waarin ze moeten aantonen de leerstof voor minstens 80% te beheersen, voordat ze door mogen naar het volgende onderwerp. Leerlingen die de inhouden onvoldoende beheersen krijgen extra ondersteuning aan de hand van verschillende methoden, zoals intensievere begeleiding, een-op-een-begeleiding, leren van medeleerlingen, groepsopdrachten of extra huiswerk. Leerlingen blijven de cyclus van leren en toetsen doorlopen totdat ze voldoen aan de vastgestelde criteria.
Meer recente benaderingen van beheersingsleren hebben niet altijd al deze kenmerken van beheersingsleren. In sommige gevallen wordt geen vastgestelde drempel aangehouden en gaat de klas door met het volgende onderwerp wanneer de leraar besluit dat de meerderheid van de leerlingen de inhouden uit het huidige blok beheerst. Hoeveel tijd aan de leerstof wordt besteed, is afhankelijk van de vooruitgang die de klas boekt. In andere gevallen moeten leerlingen wel een toets doen om te laten zien dat ze de leerstof beheersen voordat ze door mogen naar het volgende onderwerp, maar geldt niet de drempel van tenminste 80 procent.
Belangrijke bevindingen
Gemiddeld is beheersingsleren een kosteneffectieve aanpak, maar de toepassing ervan kan een uitdaging zijn. Scholen moeten veranderingen plannen en beoordelen of de aanpak in hun situatie geslaagd is.
Leerlingen moeten een hoog beheersingsniveau halen voor ze verder mogen naar het volgende onderwerp. Het is cruciaal dat hun vooruitgang wordt gemonitord en dat hierover gecommuniceerd wordt. Leerlingen die meer tijd nodig hebben om het vereiste kennisniveau te halen, moeten daar extra ondersteuning en tijd voor krijgen.
Beheersingsleren wordt vaak geassocieerd met directe instructie, maar veel van het onderzoek dat een groot effect liet zien, bevat ook elementen van samenwerkend leren.
Achter het gemiddelde effect gaat veel variatie schuil. Beheersingsleren scoort consistent positief, maar het effect is groter voor leerlingen in het lager onderwijs en bij rekenen/wiskunde.
Hoe effectief is deze aanpak?
Het gemiddelde effect van beheersingsleren is vijf maanden leerwinst in een jaar tijd.
Achter dit gemiddelde gaat een grote variatie schuil. Het lijkt belangrijk dat een hoge norm wordt ingesteld voor het bereiken van het beheersingsniveau (meestal 80 tot 90% voor de desbetreffende toets). Mastery learning blijkt veel minder effectief als leerlingen in hun eigen tempo werken (zie ook Individuele instructie).
Beheersingsleren kan ook effectief zijn als leerlingen in groepen of teams werken en medeverantwoordelijk zijn voor elkaars vooruitgang (zie ook Coöperatief leren en Peer tutoring).
Achter het gemiddelde
Studies naar leerlingen in het lager onderwijs laten een groter effect zien (+8 maanden leerwinst) dan studies naar leerlingen in het secundair onderwijs (+3 maanden leerwinst).
Beheersingsleren heeft een positief effect op alle vakken, maar vooral op lezen, rekenen/wiskunde en de natuurwetenschappelijke vakken. De effecten zijn groter voor rekenen/wiskunde en de natuurwetenschappelijke vakken (+6 maanden leerwinst) dan voor lezen (+3 maanden leerwinst).
De meer succesvolle aanpakken laten de leerlingen een beheersingsniveau van 80% halen alvorens naar een nieuw leerstofonderdeel door te gaan.
Werkwijzen voor beheersingsleren waarbij leerlingen samenwerken kunnen erg effectief zijn.
Onderwijsongelijkheid wegwerken
Bij beheersingsleren gaat het erom dat alle leerlingen bepaalde kernconcepten beheersen voordat ze doorgaan met het volgende onderwerp. Dit wijkt af van traditionele onderwijsmethoden waarbij leerlingen achterop kunnen raken, met als gevolg een steeds groter wordende kloof.
Beheersingsleren is alleen effectief voor leerlingen met achterstanden als hen extra tijd en ondersteuning wordt gegeven. Wanneer wordt voortgebouwd op basiskennis zonder gerichte ondersteuning voor leerlingen die achteropraken, is het weinig waarschijnlijk dat de onderwijskloof wordt gedicht.
Hoe kan je dit toepassen in jouw leeromgeving?
Bij mastery learning of beheersingsleren wordt de leerstof onderverdeeld in blokken, waarbij ieder blok een duidelijk leerdoel heeft. Leerlingen mogen pas verder met het volgende blok als ze dit doel hebben bereikt. Bij het toepassen van beheersingsleren is het belangrijk dat scholen aandacht besteden aan de volgende kernelementen:
Effectieve diagnostische toetsing om vast te stellen wat de sterke en zwakke punten van leerlingen zijn;
Zorgvuldige bepaling van de volgorde van de onderwerpen, waarbij wordt voortgebouwd op kennis uit het eerdere blok;
Flexibiliteit voor leraren wat betreft de hoeveelheid tijd die ze aan een bepaald onderwerp besteden;
Goede monitoring van de leerprestaties van de leerling en regelmatige feedback, zodat leerlingen een onderwerp beheersen voor dat ze doorgaan naar het volgende onderwerp;
Extra ondersteuning voor leerlingen die moeite hebben met bepaalde onderdelen van de leerstof.
Een aanpak op basis van beheersingsleren wordt gewoonlijk toegepast voor een heel schooljaar. Een leerkracht moet immers de flexibiliteit hebben om meer tijd te besteden aan een onderwerp. Voor leerlingen die – veel – sneller vooruitgaan check hier.
Sommige scholen kunnen bepaalde onderwerpen geschikter vinden voor beheersingsleren dan andere. De aanpak kan in dat geval ook korter worden toegepast, bijvoorbeeld voor een periode van zes weken.
Hoeveel kost deze aanpak?
Onderstaande informatie is gebaseerd op internationale gegevens en geeft daarom slechts een indicatie van de kosten in Vlaanderen
De kosten voor het toepassen van beheersingsleren worden als zeer laag geschat. Bij beheersingsleren zijn de hoogste kosten voor training van de medewerkers, en vaak gaat dit om opstartkosten om kennis te maken met deze nieuwe aanpak.
Deze kosten kunnen oplopen tot middelhoog wanneer ervoor wordt gekozen medewerkers op regelmatige basis een training aan te bieden.
Vergeleken met andere aanpakken vraagt mastery learning een gematigde hoeveelheid tijd van de medewerkers. Scholen moeten zich echter wel realiseren dat het personeel hier extra tijd in moet steken, wat misschien ten koste gaat van andere activiteiten.
Directies en beleidsteams moeten niet alleen kijken naar tijd en kosten, maar ook nadenken over hoe ze minder goed presterende leerlingen maximale ondersteuning kunnen bieden en kunnen voorkomen dat sommige leerlingen verveeld en gefrustreerd raken als ze moeten wachten totdat anderen de leerstof beheersen.
Hoe overtuigend is de evidentie?
De evidentie voor de effectiviteit van beheersingsleren is beperkt. Er werden 80 studies gevonden die voldeden aan de criteria voor opname in de Toolkit. Houd rekening met het volgende bij de onderzochte studies:
Een klein percentage van de studies is recent uitgevoerd. Dat kan betekenen dat het onderzoek niet representatief is voor de huidige praktijk.
Veel van deze studies zijn geen gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken. Hoewel een andere onderzoeksopzet zeker belangrijke informatie kan opleveren over de effectiviteit van een aanpak, bestaat het risico dat de resultaten zijn beïnvloed door onbekende factoren die geen deel uitmaken van de aanpak.
Net als bij andere reviews laat de Toolkit het gemiddelde effect van een aanpak zien, op basis van wetenschappelijk onderzoek. Het is belangrijk om naar je eigen context te kijken en te vertrouwen op je oordeel als professional wanneer je een aanpak wilt toepassen in jouw onderwijspraktijk.