Wat is prestatieafhankelijke verloning?
Prestatieafhankelijke verloning koppelt het salaris van de leerkracht direct aan de prestaties van haar leerlingen om hem te stimuleren beter les te geven en zo de leerlingresultaten te verbeteren.
Bij Prestatieafhankelijke verloning wordt onderscheid gemaakt tussen een permanente loonsverhoging of een bonus voor een bepaald resultaat, bijvoorbeeld hogere cijfers voor een toets in een bepaald schooljaar.
Varianten van Prestatieafhankelijke verloning kunnen ook verschillen in de manier waarop de prestaties worden vastgesteld en hoe die prestaties gelinkt zijn aan de resultaten van leerlingen. Soms wordt Prestatieafhankelijke verloning alleen gebaseerd op toetsresultaten, in andere gevallen worden ook lesobservaties en leerlingfeedback meegenomen, of de schoolleiding beslist op basis van zijn eigen oordeel. Sommige prestatieregelingen stimuleren individuele leraren en andere zijn gericht op een groep leraren.
Belangrijke bevindingen
Het effect van prestatieafhankelijke verloning is klein (+1 maand leerwinst). Scholen kunnen andere, goedkopere manieren overwegen om de prestaties van de leraar te verbeteren, zoals regelmatige kwaliteitsvolle opleidingen voor leraren.
Gezien het gebrek aan evidentie dat een prestatieafhankelijke verloning aanzienlijk bijdraagt aan de kwaliteit van het lesgeven, kunnen de beschikbare middelen beter worden ingezet voor de professionalisering van de leraren.
Prestatieafhankelijke verloning kan ertoe leiden dat leraren zich uitsluitend gaan richten op bepaalde groepen leerlingen of op de meetinstrumenten gekoppeld aan de beloning. Scholen moeten alert zijn om eventuele ongewenste effecten te minimaliseren.
Hoe effectief is deze aanpak?
Uit grondige evaluaties, bijvoorbeeld in experimentele onderzoeken of onderzoeken met een controlegroep, blijkt dat het gemiddelde effect van prestatieafhankelijke verloningen klein is (+1 maand leerwinst). Wanneer de prestatieafhankelijke verloning moet worden terugbetaald als de resultaten dalen tot onder een bepaald niveau – een systeem dat in de praktijk minder vaak voorkomt – is het effect groter.
Er is enige evidentie dat het effect groter is in ontwikkelingslanden. Over het algemeen vinden evaluaties van een aantal verloningsregelingen in de Verenigde Staten (ook wel merit pay genoemd) geen duidelijk verband tussen een prestatieafhankelijke verloning en betere leeropbrengsten.
Er zijn zorgen dat een prestatieafhankelijke verloning onbedoelde gevolgen kan hebben, zoals leraren aanmoedigen om zich alleen nog maar bezig te houden met wat getoetst wordt, wat tot een vernauwing van het curriculum leidt. Ook zouden leerkrachten zich vooral kunnen gaan richten op leerlingen die dicht bij een bepaalde beoordelingsdrempel zitten.
Een gerelateerde aanpak die effectief zou kunnen zijn, is het gebruik van bonussen of een hoger salaris om leraren aan te trekken voor scholen met een kansarm publiek.
Samengevat is er geen evidentie dat leraren effectiever gaan werken als er een extra verloning tegenover staat.
Achter het gemiddelde
Over het algemeen is er weinig verschil in effect voor verschillende leeftijdsgroepen.
De effecten voor lezen, schrijven en rekenen/wiskunde zijn gelijkaardig
Onderwijsongelijkheid wegwerken
Uit internationaal onderzoek blijkt dat leerlingen uit kansengroepen minder vaak toegang hebben tot goed aangeschreven scholen en vaker naar scholen gaan waar de leraren niet het gepaste diploma hebben of minder ervaring hebben.
Beperkte toegang tot kwaliteitsvol onderwijs wordt gezien als een belangrijke factor als het gaat om onderwijsachterstanden. Uit onderzoek blijkt keer op keer dat kwaliteitsvol onderwijs de leerprestaties positief beïnvloedt. Een bonus kan worden gebruikt als onderdeel van een strategie om ervaren, bevoegde en gespecialiseerde leraren aan te trekken op achterstandsscholen.
Het kleine effect van prestatieafhankelijke verloning kan echter betekenen dat scholen en beleidsmakers beter nadenken over andere manieren om sterke leraren aan te trekken op scholen in met meer leerlingen uit kansarme gezinnen.
Hoe kan je dit toepassen in jouw leeromgeving?
Prestatieafhankelijke verloning kan op verschillende manieren worden ingezet, bijvoorbeeld in de vorm van bonussen, terugbetaling van extra loon bij tegenvallende resultaten of een hoger loon. Belangrijke elementen bij prestatieafhankelijke verloning zijn:
Een duidelijk en transparant betalingsbeleid met financiële prikkels om leraren te motiveren en goede medewerkers te behouden;
Een accurate beoordeling van de vooruitgang en het niveau van de leerlingen en van eventuele hindernissen voor goede leerprestaties in de weg staan;
Het monitoren van de effectiviteit van programma’s gericht op groepen leerlingen, het lesprogramma en de motivatie van de leraren.
Een bredere ondersteunende cultuur en ruimte voor training van medewerkers.
Het is cruciaal dat er bij het toepassen van prestatieafhankelijke verloning aandacht is voor professionalisering van de medewerkers. Tegelijk moet er een strategie ontwikkeld worden die voorkomt dat de focus uitsluitend is gericht op de meetinstrumenten die gekoppeld zijn aan de prestatieafhankelijke verloning.
Hoeveel kost deze aanpak?
Onderstaande informatie is gebaseerd op internationale gegevens en geeft daarom slechts een indicatie van de kosten in Vlaanderen
Het invoeren van prestatieafhankelijke verloning kost over het algemeen ingeschat niet zoveel. De kosten bestaan uit bonussen of een hoger loon voor medewerkers. Dit zijn allemaal terugkerende kosten.
De kosten kunnen variëren van zeer laag tot middelhoog, afhankelijk van wat scholen hun medewerkers bieden.
In Vlaanderen bestaat een dergelijk model niet. De recent ingevoerde specialist-leerkracht komt in de buurt, maar is niet expliciet gekoppeld aan bijvoorbeeld leerprestaties omdat elke directie zelf kan kiezen wat de basis is voor het toekennen van deze tijdelijke titel/bonus.
Bij de kosten voor een dergelijke maatregel wordt uitgegaan van prestatieafhankelijke verloningen voor leraren die voor de klas staan. Als de prestatieafhankelijke verloning ook geldt voor schoolleiding en andere leidinggevenden worden de totale kosten hoger.
Niet alleen de kosten zijn belangrijk. Scholen moeten ook bedenken hoe ze goede leerkrachten kunnen behouden, via bijvoorbeeld een schoolcultuur waarin professionele ondersteuning en ontwikkeling centraal staan. Schoolleiders moeten het effect van Prestatieafhankelijke verloning zorgvuldig monitoren en voorkomen dat er onbedoelde neveneffecten optreden, zoals meer aandacht voor leerlingen die tegen de beoordelingsgrenzen aan zitten, wat ten koste gaat van andere leerlingen.
Hoe overtuigend is de evidentie?
De evidentie voor de effectiviteit van prestatieafhankelijke verloning is zeer beperkt. Er werden 27 studies gevonden die voldeden aan de criteria voor opname in de Toolkit.
Houd rekening met het volgende bij de onderzochte studies: Wees alert op het volgende bij de onderzochte studies:
Veel van deze studies zijn geen experimentele studies met controlegroep. Hoewel een andere onderzoeksopzet zeker belangrijke informatie kan opleveren over de effectiviteit van een aanpak, bestaat het risico dat de resultaten zijn beïnvloed door onbekende factoren die geen deel uitmaken van de aanpak.
De resultaten voor dit onderwerp vertonen een grote onverklaarde variatie . Alle reviews laten enige variatie in de resultaten zien. Daarom is het belangrijk om achter het gemiddelde te kijken. Onverklaarde variatie (of heterogeniteit) maakt de resultaten onzekerder. We hebben deze onzekerheid niet kunnen wegnemen door te onderzoeken in hoeverre de context, de methodologie of de aanpak invloed heeft op het effect.
Net als bij andere reviews laat de Toolkit het gemiddelde effect van een aanpak zien, op basis van wetenschappelijk onderzoek. Het is belangrijk om naar je eigen context te kijken en te vertrouwen op je oordeel als professional wanneer je een aanpak wilt toepassen in jouw onderwijspraktijk.